17 Kasım 1999’da, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü tarafından 21 Şubat günü, Dünya Anadil Günü ilan edildi ve 2000 yılından beri de bu gün Birleşmiş Milletler üyesi ülkelerde kutlanmaktadır. Anadil kullanımının ve eğitiminin birey üzerindeki önemini her yıl tekrar hatırlatan bir gündür aynı zamanda.
Dünya Anadil Günü Nasıl Ortaya Çıktı?
Bugün Bangladeş Halk Cumhuriyeti olarak bilinen ülke, 16 Aralık 1971 yılında Hindistan’dan ayrılarak bağımsız bir ülke oldu. Daha öncesinde, Bangladeşlilerin anadili olan Bengalce’nin (ya da Bengal Dili ) yerine Urdu dilinin konuşulmasının zorunlu kılınmasına karşı çıkan Bangladeşliler, bu kararı protesto etmiştir. Protestolar sırasında pek çok insan hayatını kaybetmiştir. Bu nedenle protestoların olduğu 21 Şubat 1952 tarihine binaen, Bangladeş’te 21 Şubat günü ‘’Dil Hareket Günü‘’ olarak anılmaya başlanmıştır. Bugün dünyada 210 milyondan fazla kişi Bengalce’yi anadili ya da ikinci dili olarak konuşmaktadır. (1)
Anadil Önemlidir
Henüz doğmadan duymaya başlarız anadilimizi. Bizi dışarıdaki dünyayla tanıştıran ilk araçtır o. İlk ses. Dünyada neredeyseniz; o yerin havasını, suyunu ve yaşantısını içine alıp gelir size. Kimi için anadil ‘’ Merhaba’’ ile başlar kimi için ‘’ Hallo’’. Biz büyürken farkında olmadan nesneler ve sesler eşleşir, çevremizdeki dünya anlam kazanır. Bu anlam, binlerce yıllık kültürle ve sayısız insanın katkısıyla şekillenir. Bu nedenle her dil, 
kendini farklı bir şekilde ifade eder. Dünyaya gelen her çocuk, anadiline yeni bir anlam katan bir aynadır aynı zamanda. Çünkü dünyayı kendi gözlerinden tecrübeleyen ilk kişi odur ve her ne kadar etkileşim kaçınılmaz olsa da, çevresinde olanlara kendi düşüncelerini katar. Bunu da anadili ile ifade eder.
Bazı Şakalar İçin Dili Bilmek Yetmez
Günlük hayatta konuşmalarımızın arasına sıkıştırıverdiğimiz küçük esprileri hepimiz biliriz. Kimi zaman ortamı yumuşatmak kimi zaman da kafamızı dağıtmak için espri yaparız. Bu durum aynı anadili paylaşan insanlar arasında çok karmaşıklık yaratmaz. Ama bazen iki ya da daha fazla dil bilen insanlarda, konu şaka anlatmaya gelince iletişimde bir kopukluk yaşanabiliyor. Bunun sebebi, ne karşınızdaki kişinin kelime bilgisi ile ne de dil bilgisi eksikliğinden kaynaklı olabilir. Şakalar yalnızca kelime oyunlarından ibaret değildir. Öyle olsalardı, onları bir noktaya kadar açıklayabilirdik. Bu konuyu, şakaların aslında ortak, koca bir kültürel birikime işaret ettiği gerçeğiyle açıklayabiliriz. İkinci bir dil olarak anadilinizi öğrenen birine anlattığınız bir şakaya karşılık bir tepki alamazken, anadili sizinkiyle aynı olan biri kahkaha atabilir. Bu, esprinin arkasındaki mesajla doğrudan ilgilidir. Esprinin can alıcı noktası, yıllar önce televizyonda yaşanan komik bir olayı hatırlatıyor olabilir. Bu noktada da açıklamalar yapılsa da, espri karşı tarafa ulaşamayabilir.
Anadilim, Kimliğimin Bir Parçasıdır
Hatırlayamadığımız kadar önce olan olayların üzerimizdeki etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Anadilimiz de buna bir örnek olarak verilebilir. Büyürken her an çevremizde anadilimiz ve onunla etkileşimdeyiz. Tıpkı Türkiye’de farklı bölgelerde büyüyen kişilerin farklı ağızlarda konuşmaları gibi; kendimizi ifade ediş şeklimiz, tercih ettiğimiz kelimeler, konuşma hızımız, tüm bunlar, anadilimizin konuşulduğu yerle bütünleşerek bize kattığı değişikliklerdir. Mimik ve tavırlarımız da anadilimizden etkilenir. İkinci bir dil konuşurken, zamanla kendimizi farklı şekilde ifade ettiğimizi fark ederiz. Değişen yalnızca konuştuğumuz dil değildir artık, hal ve tavırlarımız da farklılaşır. Öğrendiğimiz her dil ile bir başka biz ortaya çıkar. Anadilimizse, bu yönden üzerimizde en çok etki bırakan dil olur.
Sizi besleyen ilk dilinizin günü, Dünya Anadil Günü’nüz kutlu olsun!
Türkçe öğrenenler veya görme engelliler bu yazımızı dinleyebilir.
Yazının İnglizce çevirisi için tıklayınız
Kaynakça: (1) https://www.britannica.com/topic/Bengali-language
Yazan: Esra Nur ELMAS
Şubat, 2020
